మానవతా సంస్థ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌… ‌రక్తనిల్వలకు పుటినిల్లు..!

అంతర్జాతీయ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌, ‌రెడ్క్రెసెంట్‌ ఉద్యమం ఒక అంతర్జాతీయ మానవతావాద ఉద్యమం. ఈ సంస్థలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా దాదాపు 9.7 కోట్ల మంది సభ్యులు (కార్యకర్తలు) ఉన్నారు. వీరు మానవతావాదాన్ని, మానవుల జీవితాలను, ఆరోగ్యాన్ని కాపాడడానికి అనునిత్యం శ్రమిస్తూ వుంటారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న మిలియన్ల మంది వాలంటీర్లు, స్వచ్ఛంద సంస్థలు అనేక రకాల సమస్యలతో భాదపడుతున్న పేద ప్రజలను ఆదుకోవడమే కాక వారికి చేయూతనిచ్చే వారందరి గౌరవార్ధం ఈ దినోత్సవాన్ని ఘనంగా జరుపకుంటారు. జాతి, మత, కుల, వర్గ, వర్ణ, వయో భేదాలు లేకుండా సత్సంకల్పంతో పనిచేస్తూ వుంటారు. ప్రకృతి వైపరీత్యాలు, యుద్ధం, అంటువ్యాధులతో బాధపడుతున్న పేదప్రజలకు మానవతాసాయం అందించేలా ప్రోత్సహించడం కోసం ఈ దినోత్సవాన్ని ఏర్పాటు చేశారు.

3 లక్షల మంది పూర్తికాలపు ఉద్యోగస్తులు గల సంస్థ.అనేక రకాల సమస్యలతో బాధపడుతున్న పేద ప్రజల సహాయార్థం ప్రభత్వ సంస్థలు, స్వచ్ఛంద సంస్థలు, సేవాసంస్థలు, వాలంటీర్లు తదితర సంస్థలు క్రియాశీల పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. అంతర్జాతీయ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌కమిటీ దీనిని 1863 లో స్థాపించారు. ప్రధాన కేంద్రం స్విట్జర్లాండ్‌ ‌లోని జెనీవా నగరంలో ఉంది.అంతర్జాతీయ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌, ‌రెడ్క్రెసెంట్‌ ‌సంఘాల సమాఖ్య ఇది 1919 లో స్థాపింపబడినది, దీని ప్రధాన కేంద్రమూ జెనీవాలోనే ఉంది. 1965 వియన్నాలో జరిగిన అంతర్జాతీయ సదస్సులో, ఏడు ప్రాథమిక సూత్రాలు ఆమోదింపబడినవి, ఏడు సూత్రాలు -మానవత,నిష్పాక్షికత, సమతౌల్యత,స్వతంత్రం,వాలంటరీ సేవ,ఐక్యత,విశ్వజనీయత, ఈ సూత్రాలను ఉద్యమం మొత్తంలో అమలుపరచాలని తీర్మానించడమైనది.

రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌చరిత్ర..
అంతర్జాతీయ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌కమిటీ వ్యవస్థాపకుడు హెన్రీ డునాంట్‌ ‌మే 08, 1863లో జన్మించారు. అతని గౌరవార్థం ఆయనజయంతి రోజున ఈ ప్రపంచ రెడ్క్రాస్‌ ‌దినోత్సవాన్ని జరుపుకుంటున్నారు. అంతర్జాతీయ రెడ్క్రాస్‌ ‌కమిటీని స్విట్జర్లాండ్లోని జెనీవాలో స్థాపించాడు. అంతేకాదు హెన్రీ డునాంట్‌ ‌నోబెల్‌ ‌శాంతి బహుమతి గ్రహీత కూడా. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత 14వ అంతర్జాతీయ సదస్సులో అంతర్జాతీయ కమిషన్‌ ‌శాంతికి ప్రధాన సహకారిగా రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌ప్రవేశ పెట్టింది. 1934లో టోక్యోలో 15వ అంతర్జాతీయసదస్సులో రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌ట్రూస్‌ ‌సూత్రాలను ఆమోదించారు. వాటిని ప్రపంచవ్యాప్తంగా వివిధ ప్రాంతాకు వర్తించేలా అమలు చేశారు. ప్రపంచ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌దినోత్సవాన్ని జరుపుకునే ప్రతిపాదనను మే 08, 1948న ఆమోదించారు. 1984లో అధికారికంగా ప్రపంచ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌, ‌రెడ్‌ ‌క్రెసెంట్‌ ‌డే అని పేరు పెట్టారు.

ప్రపంచవ్యాప్తంగా మానవతా కార్యకలాపాలను సులభతరం చేయడానికి, ప్రోత్సహించడానికి అంతర్జాతీయ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌కమిటీ, దాని సభ్యులు వివిధ కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తారు. రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌సంబంధించిన అన్ని సంస్థలు ఈ దినోత్సవాన్ని ఘనంగా జరుపుంటాయి. అంటువ్యాధులు, ప్రకృతి వైపరీత్యాలు (భూకంపాలు, వరదలు మరియు తుఫానులు) మరియు కరువు బాధితులకు సహాయం అందించడంతో పాటు, అనారోగ్యాలను నివారించడం మరియు నర్సులు మరియు వాలంటీర్ల శిక్షణను అభివృద్ధి చేయడం ద్వారా ఆరోగ్యాన్ని ప్రోత్సహించడం ఒక ప్రధాన చర్య. ఇతర కార్యకలాపాలు నేషనల్‌ ‌సొసైటీలలో జూనియర్‌ ‌రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌సృష్టించడం, ఇది పిల్లలను మరియు విద్యార్థులను వివిధ విద్యా కోర్సులతో రెడ్క్రాస్కు పరిచయం చేసి, వారిని ఆచరణాత్మక సహాయక చర్యలలో పాల్గొని, ప్రకృతి వైపరీత్యాలతో బాధపడుతున్న ప్రజలకు సహాయం చేయడానికి మరియు అత్యవసర పరిస్థితుల నుండి వారి ప్రాణాలను రక్షించడానికి ఈ రెడ్క్రాస్‌ ‌సంస్థలు నిరతరం కృషి చేస్తాయి.

నిరంతర సంజీవినీ..
తొలి రోజుల్లో యుద్ధాల్లో గాయపడిన సైనికులకు సేవ చేయడానికి మాత్రమే ఇది పరిమితమై ఉండేది. ఇంచుమించు ప్రపంచంలోని అన్ని దేశాలలోను రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌శాఖలు, యుద్ధ సమయాలలోను, శాంతి కాలంలోను నిర్విరామంగా పనిచేస్తునే ఉంటాయి. జాతి, కుల, మత విచక్షణా భేదం లేకుండా నిస్సహాయులకు ఇది సేవ చేస్తుంది. శాంతికాలంలో దీని కార్యకలాపాలేవంటే – ప్రథమ చికిత్స, ప్రమాదాలు జరగకుండా చూడడం, త్రాగే నీటిని పరిశుభ్రంగా ఉంచటం, నర్సులకు శిక్షణ నివ్వడం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలను నడపటానికి మంత్రసానులకు శిక్షణ, వైద్య శాలలను స్థాపించడం, రక్త నిధులు సేకరించడం, మొదలైన పనులు చేస్తుంటుంది. రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌ను స్థాపించినది జీన్‌ ‌హెన్రీ డ్యూనంట్‌ ఆయన 1859 జూన్‌ 24‌న వ్యాపారం నిమిత్తమై లావర్డి నగరానికి వెళ్ళాడు.

ఆ సమయంలో ఫ్రాన్స్ ఆ‌స్ట్రియాల మధ్యన జరుగుతున్న యుద్ధం వల్ల గాయపడిన వేలాది స్త్రీ పురుషులు ప్రథమ చికిత్స లేక మరణించడం అతను చూశాడు. హృదయ విదారకమైన ఈ దృశ్యం అతని మనస్సులో చెరగని ముద్ర వేసింది. తన స్వంత పని మరచిపోయి ఆపదలోనున్న వారందరికీ సహాయం చేశాడు. యుద్ధం ముగిసాక అతను ప్రజలందరికీ ఇలా విజ్ఞప్తి చేశాడు. ‘‘యుద్ధాలలో గాయపడిన వారందరికి, తక్కిన వారందరూ సహాయం చేయాలి. ఇది మానవ ధర్మం.’’ ఈ విజ్ఞప్తి ప్రజలందరినీ ఆకట్టుకుంది. 1862 లో తన సొంత డబ్బుతో ప్రచురించిన ఎ మెమరీ ఆఫ్‌ ‌సోల్ఫెరినో పేరుతో ఒక పుస్తకం రాయాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. యూరప్లోని ప్రముఖ రాజకీయ మరియు సైనిక వ్యక్తులకు ఈ పుస్తకం యొక్క కాపీలను పంపాడు. 1859 లో సోల్ఫెరినోలో తన అనుభవాల గురించి స్పష్టమైన వర్ణనతో పాటు, యుద్ధ సందర్భంలో గాయపడిన సైనికులకు నర్సులకు సహాయం చేయడానికి జాతీయ స్వచ్ఛంద సహాయ సంస్థలను ఏర్పాటు చేయాలని ఆయన స్పష్టంగా సూచించారు. అంతేకాకుండా, యుద్ధభూమితో పాటు మెడిక్స్ ‌మరియు ఫీల్డ్ ‌హాస్పిటల్లో గాయపడిన వారి తటస్థత మరియు రక్షణకు హామీ ఇవ్వడానికి అంతర్జాతీయ ఒప్పందాల అభివృద్ధికి ఆయన పిలుపునిచ్చారు.

రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌చిహ్నం..
రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌చిహ్నం 1864 జెనీవా సదస్సు నుండి ఉపయోగించసాగారు. ఇది స్విట్జర్లాండ్‌ ‌దేశపు జెండాను పోలివుంటుంది, కాని వ్యతిరేక వర్ణంలో వుంటుంది. ఈ సంస్థ స్థాపకుడైన హెన్రీ డ్యురాంట్‌ ‌గౌరవార్థం, అతడు స్విస్‌ ‌దేశానికి చెందినవాడు గావడం మూలంగా రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌చిహ్నం స్విస్‌ ‌దేశపు జెండాను నమూనాగా తీసుకున్నారు. స్విట్జర్లాండ్‌ ‌లో అధికారిక మతము క్రైస్తవం కావున, ఆదేశపు జెండాలో మతపరమైన గుర్తు ‘‘క్రాస్‌’’ ‌వుంటుంది.

రెడ్‌ ‌క్రెసెంట్‌ ‌చిహ్నం..
1876 నుండి 1878 వరకూ జరిగిన రష్యా-టర్కీ యుద్ధం లో ఉస్మానియా సామ్రాజ్యం రెడ్క్రాస్‌ ‌కు బదులుగా రెడ్క్రెసెంట్‌ ఉపయోగించింది, క్రాస్‌ ‌గుర్తు క్రైస్తవమతానికి చెందినదని, దీని ఉపయోగం వలన, తమ సైనికుల నైతికబలం దెబ్బతింటుందని టర్కీ ప్రతిపాదించింది. రష్యా ఈ విషయాన్ని సంపూర్ణ గౌరవాన్ని ప్రకటిస్తూ తన అంగీకారాన్ని ప్రకటించింది. రెడ్క్రాస్‌ ఈ ‌డీ-ఫాక్టో ఆమోదంతో 1929 జెనీవాలో జరిగిన సదస్సులో 19వ అధికరణ ప్రకారం రెడ్క్రెసెంట్‌ ‌ను అధికారికంగా ప్రకటించింది. ప్రాథమికంగా రెడ్క్రెసెంట్‌ ‌ను టర్కీ, ఈజిప్టులు ఉపయోగించేవి. కాని ముస్లింలు గల అనేక దేశాలలో రానురాను దీని ఉపయోగం సాధారణమయినది., అధికారికంగా ఈ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌స్థానంలో రెడ్క్రెసెంట్‌ ‌వాడుక వాడుకలోకి వచ్చింది.

నిధులు,ఆర్థిక విషయాలు..
ICRC యొక్క 2010 బడ్జెట్‌ ‌సుమారు 1156 మిలియన్‌ ‌స్విస్‌ ‌ఫ్రాంక్లు. [33] ICRC కి అన్ని చెల్లింపులు స్వచ్ఛందంగా ఉంటాయి మరియు కమిటీ జారీ చేసిన రెండు రకాల విజ్ఞప్తుల ఆధారంగా విరాళాలుగా స్వీకరించబడతాయి: వార్షిక ప్రధాన కార్యాలయం దాని అంతర్గత ఖర్చులను భరించటానికి అప్పీల్‌ ‌మరియు దాని వ్యక్తిగత మిషన్ల కోసం అత్యవసర విజ్ఞప్తులు. 2009 మొత్తం బడ్జెట్లో క్షేత్రస్థాయిలో 996.9 మిలియన్‌ ‌స్విస్‌ ‌ఫ్రాంక్లు (మొత్తం 85%) మరియు అంతర్గత ఖర్చుల కోసం 168.6 మిలియన్‌ ‌స్విస్‌ ‌ఫ్రాంక్లు (15%) ఉన్నాయి. 2008 తో పోలిస్తే, 2009 లో, క్షేత్రస్థాయి పనుల బడ్జెట్‌ 6.9% ‌మరియు అంతర్గత బడ్జెట్‌ 4.4% ‌పెరిగింది, ప్రధానంగా ఆఫ్రికాలో దాని కార్యకలాపాల సంఖ్య మరియు పరిధిలో సగటు కంటే ఎక్కువ పెరుగుదల కారణంగా ICRC యొక్క నిధులలో ఎక్కువ భాగం స్విట్జర్లాండ్‌ ‌మరియు యునైటెడ్‌ ‌స్టేట్స్ ‌నుండి వస్తుంది, ఇతర యూరోపియన్‌ ‌రాష్ట్రాలు మరియు జుఖ దగ్గరగా ఉన్నాయి. ఆస్ట్రేలియా, కెనడా, జపాన్‌ ‌మరియు న్యూజిలాండ్లతో కలిసి, వారు ICRC యొక్క బడ్జెట్లో 80%-85% వాటా ఇస్తారు. సుమారు 3% ప్రైవేట్‌ ‌బహుమతుల నుండి వస్తుంది, మరియు మిగిలినవి జాతీయ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌సంఘాల నుండి వచ్చాయి.

ఉద్యమంలో బాధ్యతలు..
ఉపశమన సమాజాన్ని అధికారిక జాతీయ రెడ్క్రాస్‌ ‌లేదా రెడ్‌ ‌క్రెసెంట్‌ ‌సొసైటీగా చట్టబద్ధంగా గుర్తించి, దానిని ఉద్యమంలో అంగీకరించడానికి ఐసిఆర్సి బాధ్యత వహిస్తుంది. గుర్తింపు కోసం ఖచ్చితమైన నియమాలు ఉద్యమం యొక్క శాసనాలలో నిర్వచించబడ్డాయి. ICRC గుర్తించిన తరువాత, ఒక జాతీయ సమాజం అంతర్జాతీయ సమాఖ్య రెడ్క్రాస్‌ ‌మరియు రెడ్‌ ‌క్రెసెంట్‌ ‌సొసైటీలలో (ఫెడరేషన్‌, ‌లేదా IFRC) సభ్యునిగా ప్రవేశించబడుతుంది.ICRC మరియు సమాఖ్య వారి అంతర్జాతీయ కార్యకలాపాలలో వ్యక్తిగత జాతీయ సమాజాలతో సహకరిస్తాయి, ముఖ్యంగా మానవ, పదార్థం మరియు ఆర్థిక వనరులతో మరియు ఆన్‌-‌సైట్‌ ‌లాజిస్టిక్స్ ‌నిర్వహించడం. 1997 సెవిల్లె ఒప్పందం ప్రకారం, ఐసిఆర్సి విభేదాలలో రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ఏజెన్సీగా ఉంది, అయితే ఉద్యమంలోని ఇతర సంస్థలు యుద్ధేతర పరిస్థితులలో ముందడుగు వేస్తాయి.

సచివాలయం..
సెక్రటేరియట్‌ అని పిలువబడే లీగ్‌ ‌యొక్క ప్రధాన కార్యాలయం మొదట జెనీవాలో ఉంది. లీగ్‌ ‌తన సెక్రటేరియట్ను 1922 లో జెనీవా నుండి పారిస్కు తరలించిన బడ్జెట్తో మరియు సిబ్బందిని తగ్గించింది. లీగ్‌ ‌యొక్క స్వంత గుర్తింపును మరింత అభివృద్ధి చేయడానికి ఐసిఆర్సి నుండి దూరంగా ఉండవలసిన అవసరం నిర్ణయం తీసుకోవడంలో భాగం. సెప్టెంబర్‌ 5, 1939 ‌న, పోలాండ్‌ ‌పై జర్మన్‌ ‌దళాలు దాడి చేసిన కొన్ని రోజుల తరువాత, పారిస్‌ ‌లోని లీగ్‌ ‌సిబ్బందిని జెనీవాకు తరలించారు. స్విట్జర్లాండ్‌ ‌వంటి తటస్థ దేశం నుండి తన పనిని కొనసాగించడాన్ని ఇది నిర్ధారించగలదని లీగ్‌ ‌నమ్మాడు. ఈ రోజు వరకు, సెక్రటేరియట్‌ ‌కార్యాలయాలు జెనీవాలోనే ఉన్నాయి, కాని 1959 లోనే సెక్రటేరియట్‌ ‌పెటిట్‌-‌సాకోనెక్స్లోని ప్రస్తుత ప్రధాన కార్యాలయంలోకి మారింది.

రెండు సంస్థల మధ్య శత్రుత్వం..
అంతర్జాతీయ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌మరియు రెడ్‌ ‌క్రెసెంట్‌ ఉద్యమం యొక్క శాసనాలు మరియు తీర్మానాలు ఉన్నాయి.అంతర్జాతీయ మానవతా చట్టం జెనీవా సమావేశాలపై స్థాపించబడింది, వీటిలో మొదటిది 1864 లో 16 దేశాలు సంతకం చేశాయి. ఐసిఆర్సితో పాటు అదనపు అంతర్జాతీయ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌సంస్థగా లీగ్‌ ఏర్పడటం వివాదం లేకుండా లేదు. ICRC,, కొంతవరకు, రెండు సంస్థల మధ్య శత్రుత్వం గురించి చెల్లుబాటు అయ్యే ఆందోళనలను కలిగి ఉంది. అధ్యక్షుడు విల్సన్‌ ఆమోదం మరియు దాని విలీనం మధ్య 154 రోజులు పట్టింది కాబట్టి లీగ్‌ ‌ప్రారంభాలు వేగవంతమయ్యాయి. ఈ తొందరపాటు ఏర్పడటం డేవిసన్‌ ‌మూలలను కత్తిరించడానికి మరియు లీగ్‌ ‌యొక్క ఆదేశం, విధులు మరియు నిధుల యొక్క స్పష్టమైన చట్రం వంటి పరిష్కరించని సమస్యలను వదిలివేయవలసి వచ్చింది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఎంతోమంది వాలంటీర్లు, అనేక స్వచ్ఛంద సంస్థలు సహాయం చేస్తున్నాయి. నోబెల్‌ ‌పురస్కార గ్రహీత, అంతర్జాతీయ రెడ్క్రాస్‌ ‌సొసైటీ వ్యవస్థాపకుడు జాన్‌ ‌హెన్రీడూన్‌ ‌హంట్‌ ‌జయంతి రోజున గౌరవార్ధంగా ప్రపంచ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌దినోత్సవం ప్రతి సంవత్సరం మే 8న నిర్వహించబడుతుంది. కరోనా కష్టకాలంలో రక్తనిధులు సేకరణ మందగించిందనే విమర్శ ఉంది.
(నేడు ప్రపంచ రెడ్‌ ‌క్రాస్‌ ‌దినోత్సవం)
– డా. సంగని మల్లేశ్వర్‌,‌జర్నలిజం విభాగాధిపతి,
కాకతీయ విశ్వవిద్యాలయం,వరంగల్‌, 9866255355.